Wydawca treści Wydawca treści

rezerwaty przyrody

Rezerwaty przyrody obejmują obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, zwierząt i grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi. Na gruntach Nadleśnictwa Szczebra, zlokalizowane są 2 rezerwaty przyrody (Brzozowy Grąd i Jezioro Kalejty). Ich szczegółowy opis znajduje się poniżej.

Rezerwat przyrody „Brzozowy Grąd" został powołany zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 14 stycznia 1963 r. (MP nr 14 poz. 81) na pow. 0,08 ha. Został powołany w celu zachowania ze względów naukowych i dydaktycznych obuwika pospolitego (Cypripedium calceolus). Jest to rezerwat florystyczny, objęty ochroną częściową.
Rezerwat położony jest na terenie obrębu Serwy I, Leśnictwa Przewięź w oddziale 178h,  na powierzchni 0,12 ha (wg najnowszych pomiarów jego powierzchnia wynosi 0,1199 ha). Rezerwat obejmuje swoim zasięgiem całość niewielkiej wyspy „Brzozowy Grąd" położonej w zachodniej części jeziora Studzieniczne. Wyspa jest wyniesiona ponad poziom jeziora, w zależności od poziomu tafli wody, od 15 do 50 cm. Całą powierzchnię obiektu pokrywają gleby gruntowo-glejowe właściwe o wysokim stopniu uwilgotnienia, wytworzone z piasku słabogliniastego zalegającego na piaskach luźnych. Na wyspie występuje zbiorowisko roślinne o nieustabilizowanym charakterze fitosocjologicznym, stanowiące stadium przejściowe w sukcesji zbiorowisk szuwarowych do zbiorowisk grądowych. Według typologii leśnej można je zakwalifikować, jako las wilgotny o znacznym stopniu zniekształcenia. Drzewostan tworzony jest przez olszę czarną i lipę w wieku 60 lat i miejscami olszę czarną w wieku 30 lat, o niskim zadrzewieniu.
Oprócz obuwika pospolitego (Cypripedium calceolus) w rezerwacie występują również inne gatunki roślin podlegające ochronie gatunkowej. Należą do nich: np. wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum) podlegający ochronie częściowej. Wyspa stanowi też miejsce schronienia dla ptactwa wodno-błotnego.
Rezerwat posiada plan ochrony zatwierdzony rozporządzeniem Wojewody Podlaskiego Nr 9/08 z 14.08.2008 r. (Dz. Urz. Woj. Podl. Nr 204 poz. 2043), który obowiązuje do 5.09.2028 r.

Rezerwat przyrody „Jezioro Kalejty" został powołany zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 11 sierpnia 1980 r. (MP nr 19 poz. 94) na pow. 740,67 ha. Celem ochrony jest zachowanie wartości przyrodniczych jeziora Długiego Augustowskiego (dawna nazwa: Kalejty) oraz swoistych cech krajobrazu. Jest to rezerwat krajobrazowy, objęty ochroną częściową o typowym dla Puszczy Augustowskiej naturalnym układzie biotopów las – jezioro.
Rezerwat położony jest w zachodniej części Puszczy Augustowskiej, na terenie obrębów leśnych: Szczebra (w leśnictwach: Blizna i Klonownica) i Serwy I (Leśnictwo Przewięź). Powierzchnia obiektu wynosi 763,51 ha. Powierzchnia podana w zarządzeniu powołującym rezerwat wynosi 740,67 ha. Granice rezerwatu nie były zmienione,
a różnica powierzchni wynika z innego niż kiedyś sposobu jej pomiaru i rozliczania. Ponad 78,6% powierzchni rezerwatu, czyli 600,44 ha, stanowią grunty Skarbu Państwa w zarządzie Nadleśnictwa Szczebra, w tym na terenie obrębu Szczebra znajduje się 552,22 ha,
a na terenie obrębu Serwy I 48,22 ha. Pozostałe 21,4% powierzchni, czyli 163,07 ha, zajmuje wchodzące w skład rezerwatu jezioro Długie Augustowskie, zwane też jeziorem Kalejty, będące we władaniu Państwowego Gospodarstwa Rybackiego w Giżycku, Zakład Augustów, obecnie znajdujące się w dzierżawie osoby prywatnej.
Jezioro Długie położone w środkowej części rezerwatu. Jest to akwen o nieregularnym, wydłużonym kształcie, składający się z trzech odnóg (Wołowe, Kalejty i Ślepe). Długość jeziora wynosi 4,2 km, szerokość 0,7 km, a maksymalna głębokość 12 m. Linia brzegowa jest silnie rozwinięta. Brzeg jest w 80% dostępny, na pozostałej długości zatorfiony. Na jeziorze znajduje się wyspa o powierzchni 0,25 ha. Na terenie rezerwatu znajdują się również trzy, charakterystyczne dla Puszczy Augustowskiej, otoczone torfowiskami wysokimi, jeziora dystroficzne (tzw. „suchary"). Należą do nich jeziora: Ślepe I i Ślepe II, położone w oddziale 165 obrębu Szczebra oraz jezioro bez nazwy leżące w oddziale 71 obrębu Serwy I.  
Obszar rezerwatu jest dosyć jednorodny pod względem budowy geologicznej, ponieważ jest on częścią rozległej równiny sandrowej. Zasadniczym typem gleb są tutaj gleby rdzawe wytworzone z ubogich piasków glacjofluwialnych. Zagłębienia o nieregularnym kształcie znajdujące się w zachodniej i wschodniej części rezerwatu, doliny rzeczek oraz tarasy jeziora zajmują gleby bagienne i pobagienne powstałe z utworów organicznych (głównie torfów wysokich).
Na terenie rezerwatu największą powierzchnię zajmują zbiorowiska roślinne oligotroficzne (ubogie). Najbardziej rozpowszechnionym zbiorowiskiem jest bór brusznicowy. Na uwagę zasługują rzadkie w puszczy bory mieszane torfowcowe o wyraźnym charakterze borealnym, występujące w rozległym tarasie rzeczki Dłużanki. Według typologii leśnej największą powierzchnię w omawianym obiekcie zajmuje bór świeży (prawie 75% pow.). Torfowiska występujące w rezerwacie zostały sklasyfikowane jako bór bagienny (ponad 7% pow.). Pewną powierzchnię zajmuje także bór mieszany świeży (prawie 6% pow.). Żadne z pozostałych siedlisk nie zajmuje w rezerwacie więcej niż 3% powierzchni.
Drzewostany zajmują prawie 76% powierzchni ogólnej rezerwatu. Układ siedlisk powoduje, iż w omawianym obiekcie przeważają drzewostany z panującą sosną. Wiele z nich to starodrzewy w wieku powyżej 100 lat. Stare sosny, posiadające przeważnie bardzo ciekawy, ukształtowany przez wiek i warunki siedliskowe pokrój, są obok jezior największą atrakcją omawianego obiektu.
Na terenie rezerwatu występuje szereg roślin chronionych oraz rzadkich. Należą do nich:
•    gatunki objęte ochroną gatunkową ścisłą: bagnica torfowa (Scheuchzeria palustris),  listera sercowata (Listera cordata), mącznica lekarska (Arctostaphylos uva-ursi), pływacz średni (Utricularia intermedia), rosiczka długolistna (Drosera anglica), rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia), tajęża jednostronna (Goodyera repens), sasanka otwarta (Pulsatilla patens).
•    gatunki objęte ochroną gatunkową częściową: bagno zwyczajne (Ledum palustre), wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum), widłak goździsty (Lycopodium clavatum), widłak jałowcowaty (Lycopodium annotinum), widłak spłaszczony (Lycopodium complanatum), widłak wroniec (Huperzia selago), wełnianeczka alpejska (Trichophorum alpinum)
•    gatunki borealnych mszaków o charakterze reliktowym: skorpionowiec brunatnawy (Scorpidium scorpioides), krzywosz lśniący (Camptothecium nitens), Messea triguetra.   
Teren rezerwatu jest również miejscem schronienia i bytowania licznych gatunków zwierząt, zwłaszcza ptactwa leśnego i wodno-błotnego.