Asset Publisher Asset Publisher

Historia nadleśnictwa

Lasy nadleśnictwa częściowo wchodzą w skład Puszczy Augustowskiej, stanowiąc jej północno ‑ zachodnie krańce oraz w części (lasy należące do leśnictw Koniecbór i Masalszczyzna Obrębu Rospuda) stanowią pozostałość lasów łączących dawniej Puszczę Augustowską z Puszczą Romincką.

Po ostatnim rozbiorze Polski tereny Puszczy Augustowskiej zostały włączone do Prus i zaliczono je do lasów rządowych. Wprowadzono wówczas nowy podział administracyjny, dzieląc lasy Puszczy na 6 leśnictw. Lasy dzisiejszego obrębu Serwy I wchodziły wtedy w skład leśnictwa Serrow, a pozostałe za wyjątkiem własności prywatnej, do leśnictwa Szczebra.

W 1807 roku cała Puszcza Augustowska znalazła się w granicach Księstwa Warszawskiego, a w 1815 w granicach Królestwa Polskiego. W latach 1824-1839 wybudowany został Kanał Augustowski, mający pełnić ważną rolę transportową łącząc, środkową Wisłę z portem Windawa (Vendspil - Łotwa). Była to największa inwestycja Królestwa Polskiego, powstała w celu ominięcia należących do Prus portów południowego Bałtyku. W tym  okresie Augustów, gdzie w latach 1827-1830 znajdował się sztab budowy Kanału, przeżywa swój rozkwit. Całego szlaku jednakże nie ukończono, a rozwój komunikacji kolejowej w połowie XIX w. uczynił, że Kanał Augustowski stał się jedynie lokalną drogą wodną.

W 1837 roku w guberni augustowskiej, w skład której wchodziła Puszcza, przeprowadzono nową organizację lasów. Lasy Puszczy zostały urządzone wg zasad Instrukcji Urządzania Lasów wydanej w 1820 r. przez Komisję Rządową. Zastosowano wówczas metodę dzielnicową. Wprowadzono podział na 8 leśnictw, a te z kolei podzielono na straże i obręby. Lasy obecnego Nadleśnictwa Szczebra wchodziły w skład leśnictwa Augustów jako straż Szczebra, która podzielona była na 9 obrębów. W tym czasie lasy puszczy podzielono na około 100-hektarowe oddziały o kierunku linii ostępowych z południowego-wschodu na północny-zachód. Kolej rębu dla boru sosnowego ustalono na 120 lat, świerkowego 90-120 lat, dla lasów liściastych (olchowych z odrośli) 30 lat a nasiennych 60 lat. Do wyrębów w poszczególnych 30-letnich okresach wyznaczano całe oddziały, które oddawano czasami na 2-3 lata pod uprawę rolną. Następne urządzania lasów Puszczy były przeprowadzane około 1870 i 1910 r.

Żywy oddźwięk znalazło na Suwalszczyźnie Powstanie Styczniowe. W Puszczy Augustowskiej walczyły liczne oddziały zbrojne, w których skład wchodzili miejscowi chłopi i drobna szlachta. Po upadku Powstania wiele wsi zostało spacyfikowanych, nasilał się również proces rusyfikacji miejscowej ludności.

W okresie I wojny światowej Niemcy prowadzili rabunkową eksploatację Puszczy. Zbudowali 4 tartaki: w Sejnach, Augustowie, Bliźnie i Płocicznie oraz kolejkę wąskotorową, łączącą część lasów Puszczy z Płocicznem, gdzie powstała również fabryka celulozy.Wycięto wówczas 16772 ha drzewostanów pozyskując około 4 mln. m3 drewna.

W okresie międzywojennym położono podwaliny pod nowoczesne metody zagospodarowania lasu. Puszczę podzielono na 10 nadleśnictw. Stanowiła ona wówczas własność Skarbu Państwa. Pierwsze, prowizoryczne urządzanie lasu rozpoczęto w roku 1921, a definitywne urządzanie odbyło się w latach 1926-33. Puszczę podzielono na dwa obręby: pierwszy obejmował część północną, drugi – część południową. Przecięto wtedy nowy podział powierzchniowy tworząc oddziały o powierzchni około 25 ha. Kierunek cięć przebiegał z północnego wschodu na południowy zachód tzn. został zmieniony na prostopadły do dotychczasowego.  Użytkowano zrębami zupełnymi o szerokości 60-80 m w układzie ostępowym. Lasy Puszczy podzielono na 2 gospodarstwa: iglaste o 100 letniej kolei rębności i olszowe o 80 letniej kolei rębności. Odnawiano sztucznie sadzeniem lub siewem.

W okresie międzywojennym, szczególnie na początku lat dwudziestych miała miejsce susza, która miała istotny wpływ na stan sanitarny i zdrowotny drzewostanów. Lasy Puszczy doznały poważnych szkód z powodu gradacji owadów i pożarów. W latach 1918-1922 wystąpiła gradacja kornika drukarza na terenie obecnego obrębu Rospuda (do roku 2014 używano nazwy Rozpuda). Strzygonia choinówka w latach 1922-1924 zniszczyła około 2200 ha lasu w obecnych obrębach Serwy I i Szczebra. W latach 1932-1934 na terenie posówkowym dogodne warunki rozwoju znalazły chrabąszcz majowy i kasztanowiec. Masowo występujące pędraki zniszczyły niemal wszystkie uprawy i młodniki oraz uniemożliwiły przez wiele lat zalesienie tych terenów. Zniszczonych zostało wówczas ok. 1100 ha upraw co spowodowało konieczność przeprowadzenia rewizji nadzwyczajnejurządzania lasu w 1935 r. W roku 1937 we wschodniej części Obrębu Serwy I miał miejsce pożar w wyniku którego zniszczeniu uległo ok.700 ha drzewostanów I i II klasy wieku.

Okres II wojny światowej przyniósł znaczne szkody w lasach nadleśnictwa w wyniku rabunkowej gospodarki okupantów i utrzymywania się przez długi okres frontu w latach 1944-1945. Okres ten spowodował liczne pożary, postrzelanie drzewostanów a zaminowane tereny (głównie w sąsiedztwie jezior) sprawiały problemy w zagospodarowaniu przez długie lata powojenne. Przez teren Nadleśnictwa Szczebra przebiegała w latach 1939 - 1941 granica  między ZSRR a Niemcami hitlerowskimi, widoczna jeszcze obecnie w postaci pasów drzewostanów IV kl. wieku. W 1945 roku na terenie obecnego Nadleśnictwa Szczebra utworzono Nadleśnictwa: Szczebra, Rospuda i Serwy.

W roku 1950 przeprowadzono prowizoryczne urządzanie lasu i opracowano plan gospodarczy na okres 1951-1961. W roku 1956 został sporządzony definitywny plan urządzenia gospodarstwa leśnego na okres 1956-1966 dla Nadleśnictwa Rospuda. Definitywne plany urządzenia lasu dla nadleśnictw Serwy i Szczebra powstały w 1962 roku i obowiązywały do 1972 roku.  W roku 1972 utworzono Nadleśnictwo Szczebra z obrębami Szczebra, Rospuda i
Serwy I.

Operat urządzeniowy I rewizji wykonano na lata 1972-1982, II rewizji na lata 1984-1993, III rewizji na lata 1994-2003, a IV rewizji urządzenia lasu na okres 2004-2013.

Melioracje wodne, które były wykonane w okresie II rewizji, sprawiły zbyt gwałtowne osuszenie bagien, co spowodowało szybką degradację gleb organicznych i ich mineralizację.

PUL III rewizji realizowany był pod kierownictwem nadleśniczego Tadeusza Winiewicza. Drzewostany tego nadleśnictwa były narażone na zagrożenia od czynników biotycznych i abiotycznych. W roku 1994 przeprowadzono chemiczny zabieg redukujący populację brudnicy mniszki na około 30 ha. W latach 1994 - 1996 zanotowano masowy pojaw kornika drukarza. W uprawach iglastych istotnym szkodnikiem był szeliniak sosnowiec, który corocznie był zwalczany na powierzchni około 115 ha.

Znaczne szkody w uprawach i drzewostanach starszych wystąpiły w wyniku negatywnego oddziaływania czynników abiotycznych: 1994 r. - susza na pow. około 256 ha, 1996 r. - okiść w drzewostanach, z których pozyskano około 500 000 m3drewna, 1999 r.
- huragan Anatol - uszkodzenia drzewostanów o mąższości około 21 000 m3, w roku 2002 przeszła wichura, po której pozyskano 21 200 m3drewna.

W tym czasie etat użytkowania rębnego zrealizowano na poziomie 87,9% a przedrębnego 100,5%. Łącznie plan użytkowania lasu zrealizowano na poziomie 98,1% tj.  640 127 m3.

Lata realizacji PUL IV rewizji przedstawione zostały w referacie nadleśniczego na Naradę Techniczno-Gospodarczą. Nadmienić należy występujące w ostatnich latach zjawisko masowego zamierania dębu, a szczególnie jesionu.